HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, 6-7 Eylül Olayları amacıyla yasa teklifi sundu. Paylan, “6-7 Ilkgüz 1955 Pogromu ile yüzleşmek üzere, 6 Eylül gününün, 6-7 Eylül 1955 Pogromu Bellek Haset zar edilmesi TBMM’nin geçmişle yüzleşme namına, geçmişteki iktidarın sakim bıraktığı işi tamamlayarak, Türkiye’nin sunu nazik şehirlerinin ölçülü yerinde yaşanmış suçların mağdurlarını anması ve bu mağdurların anılarını içtimai hafızaya dahil etmesi çok balaban bire bir hamle olacaktır” dedi.
İstanbul’bile 6 Eylül 1955 tarihinde Rum, Ermeni ve Hileci yurttaşların şiddete maruz kaldığı vaziyetler için Garo Paylan, TBMM Başkanlığı’na yasa teklifi verdi.
Paylan, önergesinde Türkiye’nin 6-7 Eylül olayları ile yüzleşmediğini ifade ederken, “Resmi verilere göre İstanbul ve İzmir’dahi; Küçük Asya, Ermeni ve Yahudilere ilişik; 4 bin 226 ev, bin 11 işyeri, 74 kilise, 8 ayazma, 1 havra, 2 keşişhane, 26 okul ve 3 bamyatarlası kırıcı şekilde halel edilmiş, yakılmış, yıkılmış ve yağmalanmıştır. Yaşanan Soykırım’de; çok sayıda kadına cinsel saldırıda bulunulmuş, azınlıklara yönelik sayısız zedelenmek vakası yaşanmış ve 10’dan fazla yurttaşımız öldürülmüştür” dedi.
Demokrat Parti hükümetinin, 12 Ilkgüz 1955 tarihindeki TBMM’üstelik ‘hadisenin mesullerinin aranmasını ve ortaya çıkarılmasını’ vaat ettiğini; bunun üstüne binlerce kişinin gözaltına alındığını belirten Paylan, “İstanbul, İzmir ve Ankara’birlikte kurulan toplam 8 özel murafaa marifetiyle 4 bin 408 gönül değişik suçlardan tutuklanmıştır. Ancak hükümetin politik saiklerle pogromun cemi sorumluluğunu ‘komünistler’ üstüne yıkma gayreti sonucunda, toplamda 67 önde mevrut solcu birlikte tutuklanmıştır. Mesafe 1955’te, tutuklu bulunanlardan 3 bin 933 emanet erkin bırakılmıştır” dedi ve işlenen bütün taksirat kapsamında yalnızca 228 kişiye ukubet verildiğini belirtti.
6-7 Ilkgüz olayları sırasında Ermeni, Küçük Asya ve Çıfıt yurttaşların iktisadi zararlarının da tekmil olarak karşılanamadığını tamlayan Paylan, sadece İstanbul ve İzmir için 1 milyar TL zarar tespit edildiğini, hep ödenen rakamın ise 6,5 milyon TL olduğunu söyledi.
Paylan, teklifin gerekçesinde şunları kaydetti:
“Fakat unutmamak gerekir kim, bu suç işlenirken, buna alın koymaya çalışan havalı celal yetkilileri ve düzenlilik güçleri de olmuştur. Külhanbeyi vatandaşlar, komşularını korumak amacıyla iri kitlelerin karşısına dikilmiştir. Yukarıda bahsi sabık hediye kampanyasına ülkenin ciharıyek yanından insanlar para göndermişlerdir. Pogromun arkası sıra TBMM çatısı altında dönemin milletvekilleri yaşananlar karşısında teessürlerini peyda dile getirmişlerdir. Yeniden bile eksiksiz bu bilgiler, 6-7 Eylül 1955 Pogromu’nun, Türkiye tarihindeki ayrıksı taksirat kadar yüzleşilmemiş, failleri cezasız ve hasarı tazmin edilmemiş bire bir cürüm olarak kaldığını göstermektedir. Yüzleşilmeyen seçme suçun tekrarladığı gerçeği, bu pogromun peşi sıra yaşanan kitlesel hız vakalarında bir kere henüz ortaya çıkmıştır. Bu cezasızlık ve yüzleşememe sarmalı, tüvana kuşakların ülkeye dair umutlarını baltalamakta ve sosyal barışı gözdağı etmeye devam etmektedir.”
Yaşananların hatırlanması amacıyla kanun teklifi veren Paylan, “6-7 Ilkgüz 1955 Pogromu ile yüzleşmek için, 6 Eylül Gününün, 6-7 Eylül 1955 Pogromu Bellek Haset ilan edilmesi TBMM’nin geçmişle yüzleşme adına, geçmişteki iktidarın nakıs bıraktığı işi tamamlayarak, Türkiye’nin yer şişman şehirlerinin mutedil yerinde yaşanmış suçların mağdurlarını anması ve bu mağdurların anılarını sosyal hafızaya dahil etmesi çokça yetişkin bire bir hamle olacaktır” dedi.
Paylan, 6-7 Ilkgüz Olayları üzerine teklifini; ekinde fotoğrafların de düz aldığı mukayyet izah ile duyurdu.
POGROM NEDİR?
Pogrom; dinî, etnik veya siyasi nedenlerle ayrımsız gruba cebin yapılan sürat hareketleridir. Bu ivinti hareketleri alelumum evleri, aksiyon yerlerini veya tapınma yerlerini tahrip etmek, insanları bozmak, çürütmek, yaşamak yahut öldürmekten oluşur. Bu fehva önceki adına tarihin muhtelif dönemlerinde Yahudilere alın yapılan sürat hareketlerini tarif etmek üzere hamiş, bilahare dahi anlamı başka gruplara cebin yapılan analog hız olaylarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
