Türk edebiyatının “yurt şairi” Namık Eksiksizlik, vefatının 134’üncü senesinde anılıyor.
Asıl adı Mehmet Eksiksizlik olan, “Namık” adını ise Saz Şairi Eşref Gösterişli’dan düzlük Namık Kemal, 21 Ara 1840’ta 2. Abdülhamid’in müneccimbaşısı ve vatanperverlik, hürriyet, ulus kavramlarına kapalı Yenişehirli Mustafa Asım Satış ile Fatma Zehra Bayan’ın çocukları olarak Tekirdağ’birlikte dünyaya geldi.
Annesi Fatma Zehra Karı’ı 1848 yılında kaybedince çocukluğunu Tekirdağ Valisi dedesi Abdüllatif Vakarlı’nın birlikte, Rumeli ve Anadolu’üstelik nâkil Namık Kemal, Afyon Müftüsü Buharalı Hacı Velid Kibar’den gördüğü eğitimin yanı sıra hususi derslerle Arabi ve Farsça öğrendi.
Afyon Mevlevi Tekkesi neyzenbaşı Ateşin Dede’den tarikat usullerini öğrenen Kemal, Mart 1853’te Kars Kaymakamlığına atama edilen dedesiyle bu kente gitti.
Kemal, Kars’ta kaldığı 1,5 yılda Karslı şair ve müderris Vaizzade Seyid Mehmet Hamid Efendi’den tasavvuf ilmini, divan edebiyatını öğrendi, hocasının heveslendirme etmesiyle geçmiş koşma denemelerini kaleme aldı.
Vahdet-i üzeri felsefesini ve Muhiddin Arabi’yi, Mevlana’yı inceleme fırsatı bulan ozan, Yağız Iye Ağa adındaki dağ bayır serdarından avcılık, atıcılık, cirit dersleri aldı.
Babasının 1855’te Filibe kentine servet müdürü ve dedesinin Sofya Kaymakamlığına atanması ile Sofya’ya giden Namık Eksiksizlik, 16 yaşındayken Niş kadısı Mustafa Ragıp Nazik’nin kızı Nesibe Kadın ile evlendi.
Sofya’üstelik evlerine ziyarete gelen dedesinin arkadaşı şair Binbaşı Eşref Eş, şiirlerini okuduktan sonradan ayrımsız mahlasname düzenleyerek temel adı “Mehmet Kemal” olan ateş parçası edebiyatçıya “Namık” ismini verdi.
Edebiyatta Batılılaşmanın önce adımlarını atan İbrahim Şinasi ile tanışan Namık Eksiksizlik, eserlerinde “doğruluk, kavim, yurt, hürriyet, kavim meclisi” üzere kelimeleri daha kesif kullanmaya başladı.
Şinasi’nin çıkardığı Betim-i Efkar gazetesinde fıkra ve çeviri yazıları kaleme kayran Kemal, Şinasi’nin 1865’te Fransa’ya gitmesi üstüne, namına bıraktığı gazeteyi tek başına çıkarmaya başladı.
Namık Eksiksizlik, kuruluşu 1865’e dayanan ve elan sonra Yıpranmamış Osmanlılar Cemiyeti adıyla ortaya sâdır “İttifak-ı Hamiyet” adlı adsız derneğe katılmasının beraberinde “Betim-i Efkar” gazetesinde hükumeti eleştiren yazılar yazdı. Ceride, Kullanılmamış Osmanlılar Cemiyetinin görüşleri doğrultusunda yaptığı im sonucu 1867’da kapatıldı.
Namık Eksiksizlik, İstanbul’dan uzaklaştırılmak için Erzurum’a ilbay yardımcısı namına atandı fakat bu göreve gitmeyi erteleyerek Mustafa Fazıl Rabıtalı’nın çağrısı üstüne Ziya Vakarlı ile Paris’e gitti.
-“Muhbir” ve “Hürriyet” gazetelerini çıkardı
Fransız hükümetinin Taze Osmanlılara ülkeyi metrukiyet etmelerini söylemesi üzerine Londra’ya sabık Namık Kemal ve arkadaşları, 1868’bile Mustafa Fazıl Vakur’nın maddesel desteğiyle Mehabetli Suavi ile “Ihbarcı” ve “Hürriyet” gazetelerini çıkardı.
Namık Eksiksizlik, mütenevvi anlaşmazlıklar sonucu Avrupa’bile desteklenmemiş kalınca, 1870’te Zaptiye Nazırı (Güvenlik Bakanı) Hüsnü Kâmil’nın çağrısı üstüne İstanbul’a döndü.
Sadrazam Ulu Paşa’nın ölümünden sonraları Ebüzziya Tevfik As ile 1872’da çıkardığı İbret gazetesi hilaf yazılar yazdığı üzere kapatılan Namık Eksiksizlik, mutasarrıf olarak Gelibolu’ya atandı. Kankızıl yazar burada “Vatan Veya Silistre” oyunu ile “Evrak-ı Berbat” ünlü eserini tamamladı.
Namık Kemal, kaza görevinden azledilince 1873’te İstanbul’a döndü ve tiyatroyla ilgilenmeye başladı.
“Yurt Veya Silistre” oyununu Gedikpaşa Tiyatrosunda 1 April 1873 gecesi sahneleyen şair, oyunu izleyenlerin galeyana gelip olay çıkarması üstüne birçok arkadaşıyla alay malay tutuklandı ve Magosa’ya çımbar edildi.
Tanzimat döneminin sunma koca akıl, konuşma ve siyasa adamlarından Namık Kemal, “sosyete amacıyla görüşme” anlayışını benimseyerek, sanatı toplumun Batılılaşması amacıyla benzeri komütatör namına kullandı.
Sırasıyla, 1879’birlikte Midilli, 1884’te Rodos ve 1887’üstelik Sakız Adası kaymakamlığı fail saz şairi, yakalandığı zatürreden kurtulamayarak, 2 Boşluk 1888’de ölüm etti. Vefatının peşi sıra Ciklet Adası’ndaki bir caminin haziresine defnedilen Namık Eksiksizlik’in cenazesi, vasiyetine uyularak Ebüzziya Tevfik’in padişaha müracaatı üzerine Gelibolu’ya nakledildi.
“Muadele”, “hürriyet”, “tabiiyet” ve “vatan” kabilinden kavramları kullanmıştır
Namık Eksiksizlik Üniversitesi (NKÜ) Olgun Edebiyat Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Sezai Öztaş, AA muhabirine, Tekirdağ’ın Mustafa Kemal Atatürk, Namık Kemal ve Yahya Eksiksizlik Beyatlı’dan hava “Üç Kemaller Diyarı” yerine bilindiğini söyledi.
Öztaş, Atatürk’ün, 13 Ev 1920’bile TBMM’üstelik Namık Eksiksizlik’in “Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini, namevcut mudur kurtaracak yıldız-ı esmer maderini” sözlerini kullandığını, ardından birlikte “Vatanın bağrına antagonist dayasın hançerini, bulunur kurtaracak nasip-ı kara maderini.” dediğini dile getirdi.
Bu esnada yurdun birçok yerinin engelleme edilmiş durumda olduğunu anlatan Öztaş, “Burada Mustafa Eksiksizlik Atatürk’ün Milli Mücadele’nin kudretli benzeri şekilde tamamlanacağına inancını bu sözlerle anlatım ettiğini söyleyebiliriz. Atatürk ‘Benim bedenimin babası Mürtefi Emir Koca, fikirlerimin babası Ziya Gökalp, duygularımın babası ise Namık Kemal’dir’ demiştir.” ifadelerini kullandı.
Namık Kemal’in ozan, izzet adamı, yazın eri, gazeteci, müverrih, romancı ve piyes yazarlığından kontekst haddinden fazla cepheli bire bir düşünür dahi olduğunu tamlayan Öztaş, şunları kaydetti:
“Namık Kemal müsavat, özgürlük, milliyet, vatan üzere kavramların mazmun kazanmasında etkili olan benzeri Osmanlı aydınıdır. imdi yazın eri kişiliğiyle maruf Namık Kemal’in tarihle ilgili dahi mehabetli eserleri bulunmaktadır. Barika-i Galebe, Devr-i İstila üzere asar Tanzimat Dönemi Osmanlı’nın yeryüzü mefret eserlerindendir. Tarihin yalnız devleti yönetim edenler amacıyla değil sistem üzere lazım olduğunu anlatım etmişti. Namık Eksiksizlik eserlerini yazarken hem Garplı kaynakları hem birlikte evcil kaynakları kullanmıştır. Namık Eksiksizlik’in eserlerinde geçmişten hareketle geleceğin gidişatına çalıştığı birlikte görülmüştür. Namık Kemal gün tarafından değerlerimizi benimsetmek, yurt topraklarının korunması şuurunu vermek istemiştir.”
Namık Eksiksizlik Evi’inde vatan şairinin hatırası yaşatılıyor
Namık Kemal Derneği Başkanı ve Namık Kemal Evi Sorumlusu Sezai Aldanmaz birlikte vatan şairi Namık Eksiksizlik’in Tekirdağ’de doğmasının kendileri amacıyla şişman bahtiyarlık olduğunu dile getirdi.
Evde Namık Eksiksizlik’in hatırasını yaşatmaya çalıştıklarını nâkil Kurt, şöyle konuştu:
“Namık Eksiksizlik’in bütün eserlerini, onunla ilgilendiren kitapları, fotoğraflarını burada topladık. Evin girişindeki iki salonda bu eserleri sergiliyoruz. Diğer odalarda dahi o dönemle ilgilendiren birçok aile eşyaları, aş damı eşyaları, edip ve şairlerle ilgili resimler toplayarak burayı bir müze evi olarak oluşturduk. Bura Tekirdağ’ın makro bire bir kültür merkezi konumunda. Hele Trakya, Kırklareli ve Namık Kemal üniversitelerinden gelen öğrenciler var. Bunların birlikte ilkokul ve ortaöğretim öğrencileri birlikte gruplar halinde evi sürekli musahabe ediyor. Burada hem Namık Kemal’i hem de Tekirdağ’ın kültürünü yaşatmaya çalışıyoruz. Bazen okullar özel derslerini Namık Eksiksizlik evinde yapıyor.”
Tekirdağ İl Hars ve Turizm Müdürü Ahmet Hacıoğlu üstelik Namık Eksiksizlik’in adının şehirde yaşatıldığını anımsatarak, şunları kaydetti:
“Namık Eksiksizlik bu şehirde doğduğu için site onu bağrına basmıştır. Tekirdağ ‘Üç Kemaller’ diyarı adına bilinir. 19. Fırka’yı burada kuran Gazi Mustafa Eksiksizlik, Namık Eksiksizlik ve Yahya Kemal Beyatlı… Namık Eksiksizlik ilimizle o büyüklüğünde özdeş olmuştur kim üniversitenin, ülke el kütüphanesinin, en güzel lisenin adı Namık Eksiksizlik’dir. Namık Kemal temas antlaşma ilimizde bilgi şöleni ve etkinliklerle anılıyor. Onun yurt sevgisi Atatürk’e birlikte benzer olmuştur. Bu vatan sevgisinin şu anda yaşayanlara ve ati kuşaklara aktarılmasıyla ilgili hem üniversitemiz hem valiliğimiz hem üstelik müdürlüğümüz icraat yürütmektedir. Biz rastgele yıl Namık Kemal’in veladet haset olan 21 Mesafe’ta kendisini anacağız.”
Eserleri
“Yurt yahut Silistre”, “Gülnihal”, “Akif Koca”, “Zavallı Çocuk”, “Yağız Bela”, “Celaleddin Harzemşah”, “İntibah”, “Cezmi”, “Barika-i Zafer”, “Devr-i İstila”, “Evrak-ı Bakımsız”, “Silistre Muhasarası”, “Kanije”, “Osmanlı Tarihi Medhali”, “Bahar-ı Daniş”, “Terceme-i Hal-i Nevruz Koca”, “Mukaddeme-i Kerem”, “Tahrib-i Harabeler”, “Strateji”, “İrfan Paşa’ya Tezkere”, “Hürriyet Kasidesi”, “Vaveyla”, “Dörtlü”, “Vatan Mersiyesi”, “Renan Müdafaanamesi”, “Barika-i Yengi”, “Osmanlı Tarihi” ve “Şişman İslam Tarihi.”
