Enerji ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki eroin faciası hakkında TBMM’ye hikmet verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler amacıyla, “kişi başına bütün 1,5 milyon liranın üstünde tıpkı ifa yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına tepki gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Erke ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan eroin faciasıyla ait zaman TBMM Umumi Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, ezcümle şunları söyledi:
“ELİM ILÇE: 14 Teşrinievvel Cuma Namazı akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi yasa boğan elim bir beyaz zehir kazası meydana gelmiştir. Ilçe haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Emek ve Toplumsal Asayiş Bakanı’mızla alay malay görüngü namına vukuf ederek çalışmaları şahsen durumunda koordine ettik, bilcümle kurumlarımızı da saklık durumuna geçirdik. bahis konusu bunaltıcı hadisenin, bataklık gazı gazının boşalmasına merbut olarak grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın ardından galeride kısmi yangınlar oluşmuş, keza kömür üretiminin yapıldığı alanda bile kısmi göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani kurtarma ekiplerimiz eliyle ivedilikle kayran altında kontrol-istirdat çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Antrparantez Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan de hep 110 yabanlık arttırma tahlisiye ekipleri, maden ocağındaki kontrol-kurtarma çalışmalarında saha altında görev almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 nefis AFAD kontrol-istirdat ekibi bile çalışmalara destek çevirmek amacıyla bölgeye irsal edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE ARA VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i sağ namına tahliye edildi, ne efsus ki 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise yanık olarak hastanelere sevk edildi. 6 madencimiz, Esenlik Bakanlığı’nın ambulans uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Kent Hastanesi’hangi irsal edildi, artan 5 yanık madencimizin tedavilerine üstelik Bartın’bile devam edildi. Zaman itibarıyla çabucak İstanbul’bile 6 madencimizin tedavisi bitmeme ediyor, Bartın’daki bilcümle çorlu madencilerimiz de hamdolsun taburcu oldu. Kazanın ardından, 18 saat içerisinde arama-kurtarma faaliyetleri tamamlanmış ve müessesede dahi üretime, faaliyete meydanlik verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi amacıyla iki noktadan baraj yapımı dahi tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon teklik yatırımın yüzdelik 33’ü hareket güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden yer küçüğü olan Amasra müessesine ise tıpkısı yıllar arasında 77 milyon liralık yatırım yapılmıştır. Bu bile yüzdelik 40’a karşılama etmektedir. İlgili yönetmeliğe bakarak seçme 250 çalışana aynı gelişim sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 aksiyon sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Ayrıksı benzeri rapor ile her 37 madencimize tıpkısı gelişim sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı aracılığıyla çalışma alanlarındaki bütün gelişim ve prosedür basamaklarının risklerinin iş güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda icraat üstelik bu düzenlemelere göre yapılmaktadır.
EN SONUÇ DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’birlikte cümle madenleri denetlemekle görevli olan ve mevki genelinde riziko gruplarını birlikte dikkate alarak 8 bin denetim gerçekleştiren Beyaz Zehir ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü vasıtasıyla, düz altı kömür ocakları yılda en beş altı 4 yol denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin bile bu yıl yapılan dördüncü, yani akibet yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri beyninde vadi altı uzmanları vasıtasıyla yerinde denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde ustalık ve yönetsel düzenlemelere çap tıpkı konu belirleme edilmemiştir. Ayrıksı denetimlere gelince, işletmenin eylül kocaoğlan içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Bilimi Ofis Başkanlığı, yani bu iç denetim, ustalık elemanları aracılığıyla denetlendiğini gördük. Kezalik Düzentileme ve Sosyal Düzenlilik Bakanlığı’nın hareket müfettişlerince bile teftiş yapıldı.
Kazanın arkası sıra başlayan adli ve idari soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği evvel andan itibaren Bartın Cumhuriyet Başsavcılığı eliyle 6 müddeiumumi vazifelendirilmek suretiyle adli soruşturma başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Mücahede ve Sosyal Asayiş Bakanlığı eliyle antrparantez idari, ustalık soruşturma ve denetimler başlatıldı. Olayın kül boyutları ile açıklığa kavuşması için zaruri seçkin nev desteği ilişkin denetim birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı geçmiş dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ilişik adına düşünülerek evet birlikte bilmeyerek ortaya atık iddialara mesafe deklare etmek istiyorum. Sizin birlikte bildiğiniz gibi Sayıştay, TBMM namına kamu idarelerinin finansal cıvıltı, karar ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Nakız böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında vadi kayran ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilişik ölçümler ve kontroller tamam yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci kendisine, Soma ve Ermenek kazalarından bilahare mevzuattaki düzenlemelere istinaden TTK’üstelik iyileştirmeler yapılmadığına dair iddialar ortaya atıldı. Tekmil müesseselerde bulunan mecmu 200 kilometrelik düzlük altı açıklıklarında ‘hayat hattı’ kasılma edildi. Saha altı ferdi halaskâr peçe değişim istasyonları kuruldu. Kül iş süreçleri üzere risk kıymetlendirme yükümlülüğü getirilmiş, bu başlık alım tarafından titizlikle izleme edilmiştir. Meydan altında metan, oksijen, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, alev ve hava hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu bile adına getirilmiştir. Antrparantez hür etkin seçme ekipte sunma az ayrımsız nüsha gezici ölçüm cihazı de bulunmaktadır. Ayrıca taşıyıcı tanıtma ve ivedi ihtar sistemi, tahlisiye cihazı, el tipi alaz ve basınç ölçer, çoklu gaz çözümleme seti, merkezi gaz izleme seti, exproof müşteri, anne nefeslik emmeç modernizasyonu, zatî müvellidülhumuza maskeleri, antistatik iş elbiseleri, basın solunum istasyonları, kendiliğinden ateş söndürme sistemleri, tali havalandırma pervaneleri kabilinden burada sayamayacağım ister bireysel gerekse birlikte sahaya yönelik bilcümle işlemler yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Düzlük altındaki bütün düzentileme alanlarının gelgel antre ve çıkışını teftiş etmek ve denetlemek amacıyla altılı sensörler kuruluş edilmiştir. Bu sensörler, her müessesemizde bulunan merkezi gaz izlem birimlerinden strateji edilmektedir. Bunu şöyle yapmak icabında çalışan beherglas ekibin elinde gaz dedektörleri var. Antrparantez çalıştığı ortamlarda sabit bünye edilmiş dedektörler var. Bunlar okumuş ve ünlü uyartı yapıyor. Anlaşılan seviyelere geldiği ant doğal gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla dahi yetinilmemiş, tıpkısı çevir sesi hattı ile işletmenin üzerinde merkezi gaz takip sistemi kurulmuş, orada da daim operatörler bu durumu izliyor. Verilerden herhangi birisinde ihtilaf olması yerinde birlikte doğrusu birbiriyle doğrulama ediyorlar.
Üçüncü namına, Sayıştay raporunda ‘Çalım Degaj Yönergesi hükümlerinin titizce uygulanması gerekmektedir’ ifadesi üstelik kamuoyunda düzlük aldı. Sayıştay’ın bulguları beyninde vadi kayran Gelgel Degaj Yönergesi’ne bile gene tıpkı şekilde riayet edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Iş ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aksiyon denetçilerince kurum hareket yerlerinde tüm 26 denetim işlenmiş olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi düz altı işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Yeniden bakanlığımıza kapalı Beyaz Zehir ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü görevlilerince kurum aksiyon yerlerinde 45 teftiş mamul olup, bunun 7’si Amasra pres müessesi düzlük altı iş yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ilişik namına, esasen denetime yetkili olan MAPEG denetçileri ile Mücahede Bakanlığı hareket sağlığı ve güvenliği denetçileri tarafından gelişigüzel tespitte bile bulunulmamıştır. Kazanın olduğu dönme, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde kayran alan bataklık gazı gazı miktarı, çalışılan ortamda yüksek bataklık gazı gazı tayin edildi şeklinde da lanse edildi. bahis konusu anlatım, o devir birlikte açıklandığı gibi ağız ağıza yanlıştır. Kömürün içindeki bataklık gazı miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki bataklık gazı oranı birbirinden farklı konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki metan miktarı değil, ortamdaki albeni içerisindeki metan yüzdesi ile ilgilidir. Adı geçen raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda bile görüşülmüş, tezkiye dahi edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Delme ve patlamaya müteveccih ortaya atılan iddialara gelince, acun genelinde yürütülen madencilik faaliyetlerinin birçoğunda perforaj ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği adına minimal seviyede ve kontrollü yerine ülkemizde birlikte gine beceri düzenlemelere uyma edilerek uygulanmaktadır. Serencam namına, eroin ocağının patlayacağı iddialarına birlikte meydanlık aktarmak istiyorum. Düz altı bütün iş alanları ve giriş-çıkış alanları metan, oksijen, karbondioksit, karbonmonoksit, müvellidülma sülfür, alev ve hava hızı ölçümleri ile 24 saat boyunca sürekli izlenmekte ve bilgiler de kayıt altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, tıpkı uçaklarda olduğu gibi esmer kutumuz var. O temel kadar gerçekleşen bilcümle ölçümler, süfli ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki değme garip telsiz ve telefon konuşması anahtar altında. Bunların hepsi birlikte inceleme ve denetime bağımlı olacak. Hiçbir endişeniz olmasın, bildirme ufak ayrımsız ihmal varsa gereği yapılacak.
Burada birisi kusurlu evet birlikte aklı başında demedim. Yapılan önceki tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki bataklık gazı gazı oranının yüzde 5 ila yüzdelik 15 arasında olması, yer ufak ayrımsız yalın vb. ısı kaynağı ile irtibat etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç husus bir arada olursa patlama oluyor. Tıpkı klasik kendisine yanıcı özellik kim burada metan, diğeri albeni, benzeri sair üçüncüsü üstelik koygun özellik, yani ısı kaynağı. Antrparantez şu hususları da izhar etmek isterim kim İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne bakarak beyaz zehir gelişim yerlerinde ortamda yüzdelik 1 oranında bataklık gazı bulunması yerinde patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta meydan kayran eşik değerler. Yüzdelik 1,5 bataklık gazı varsa itimat gayeli cıvıltı kesilir, yüzdelik 2 bataklık gazı bulunması yerinde de madenciler çalışma ortamından tahliye edilir. Doğal Gaz strateji sensörleri ile birlikte ortamdaki doğal gaz sınırlı değerlerin konusunda çıktığında, biraz evvel da ifade ettiğim kabil ünlü ve vazıh alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’hangi kurulan sensörler ile metan oranı yüzdelik 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi doğal gaz strateji sisteminde hem dahi düzlük altındaki sistemde soluk çerağ yanmakta, ünlü uyarı vermektedir. Akabinde merkezi doğal gaz izlem birimi marifetiyle ilgilendiren birimler alelacele telefon ile bilgilendirilip sistem takibe alınmaktadır. Metan oranı yüzdelik 2 değerini bulduğunda saha altındaki sistemde ve yer üstündeki doğal gaz strateji merkezinde kırmızı alarm devreye girer ve hemencek müstacel genişlik prosedürü işletilmek yoluyla çalışanlar boşaltma edilerek temiz havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ SON TAKDIR YÜZDE 1,69: Kazandan geçmiş akibet kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki bataklık gazı gazı oranı ilk yüzde 1,5 seviyesine nail, saat 18: 05 sularında güvenlik amaçlı hayatiyet kesilmiştir. Saat 18: 09’bile ise son anahtar, havadaki bataklık gazı oranının yüzde 1,69 kendisine ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan sonraları pusat alınamadı. Parçalanmamış değerlendirmelerimiz o saatten bilahare, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki bataklık gazı seviyeleri, merkezi doğal gaz izlem sisteminde ölçülen bu. Şimdi maharet birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri yegâne bir tane değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Ilçe sonrası yapılacak ödemelerden de temas etmek istiyorum. Mesul kimesne çıkartılacak ortaya, kimseyi de gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Say ve Toplumsal Düzenlilik Bakanlığı’mız ve Familya ve Içtimai Hizmetler Bakanlığı’mız eliyle kişi başına toplam 1,5 milyon liranın üstünde tıpkı ödeme yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler da yapılmaya başlanmıştır. Gene kazanın meydana geldiği ilk andan itibaren devletimiz cemi çalım ve imkanları ile Bartın’daydı. Sağlık Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 ambulans ile 2 uçak cankurtaran ile kazazedelerin önce esenlik müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Öte yandan az buçuk evvel üstelik tabir ettiğim kabilinden, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Proses genişlik kısa süre ortamında tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Terbiye, sağlık, hisse senedi bulma gibi gereken değme kalem desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına tepki gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
