“20 seneden fazla azade ticaret yaptım elektronik konusunda. 2019’birlikte piyasadan hava işlerim bozuldu, iflas ettim. İkinci umum elektronik gelgel satımı yapıyordum.

“Yaşıt kendisine tıpkı tabletin dokunmatiğini 15 liraya alıyordum, larp o dokunmatik 65 liraya yükseldi. Tığ süfli esnafız, sermayemiz yetmez, o büyüklüğünde gücümüz yok.”

Adana’de etkili 42 yaşındaki Boran*, 2018’deki kur krizi sonrası işleri bozulan kişilerden.

İflas etmesinin ardından trafik kazası geçirmiş, o yüzden hayatının “iki yılının açlık ve sefalet ortamında” geçtiğini anlatıyor:

“Ben bu hoşnutluk geldim televizyonum olmadı, buzdolabım bulunmayan. Telefonum bozuldu, aynı sene telefonsuz kaldım. Düşünün 20 yıl elektronik işi fail birisiniz ama ayrımsız sene telefonsuz yaşıyorsunuz.”

Fakat Boran takkadak kendisinin zorlanmadığını vurguluyor:

“20 sene ayakta durmuşsunuz, tıpkısı işi yapmışsınız, şırakkadak batıyorsunuz. Ben böyle anlatıyorum ama hep eş durumda. Benim çevremde benden şişman, 25 yıldan fazladır bu işi yapanlar var; aynı bakmışım âdem kepengini indirmiş, memleketine gitmiş. Belki 3-5 trilyonluk ürünü var, amma zararına satmış. Çokça sayıda can benim kadar hüsran etti.”

‘Teknolojik aletlerin fiyatları uçtu’

Boran’ın hikayesi gerçekte Türkiye’deki erdemli enflasyonun sadece sonuç birkaç ayın meselesi olmadığının tıpkı göstergesi.

Türk Lirası’nın 2018’den beri dolara karşı yaşadığı zehir derece kaybı, faziletli enflasyonun bildirme iri nedenlerinden biri.

Kurdaki acul yükseliş, ithal edilen teknolojik ve elektronik mahsulat ile elektrikle etkin aletlerde aracısız etkisini gösteriyor.

Bu nitelik birlikte mesleği teknolojiye dayanan kişileri, hobi namına teknolojiyle içli dışlı olanları, evine soğutucu, fırın, televizyon gibi ana gerekseme malzemelerini almak talip kişileri etkiliyor.

Fotoğrafçı, influencer ve üretici İlkin Karacan üstelik teknolojik aletlerdeki kıymet artışlarından yanık.

Instagram’a koyduğu fotoğraflarıyla büyük benzeri takipçi kitlesine ulaşan İlkin, kameraların, lenslerin, bilgisayarların, yapım işi için gereken yazılımların fiyatlarının “uçtuğunu” söylüyor:

“Ekipmanımda çok önemsemediğim tıpkısı Sony lens var. 1500 TL civarındaydı o lens. Bire Bir mektepli 1-2 ay mal biriktirse alabilirdi. Demin o lens 8 bin liralara bundan sonra. Benim hani bari elimde olsa da, foto çeksem dediğim araba 117 bin liralık oldu.”

Cesaret çekip müşteri ve elektronik beyin alanlar

İlkin, kameralarda ve lenslerde mütezayit fiyatların fotoğrafçılığa uğraşı adına gidermek isteyenlerin gözünü korkuttuğunu söylüyor.

“Kelle seviyelerindeki benzeri almaç için 15-20 bin lirayı gözden çıkarman lazım. Bu işe bir hobi adına soldurmak isteyenler bu rakamları duyunca vazgeçiyor.

“Sirkeci’de esnaflardaki buut birlikte şu, insanlar evet tek molekül almıyor evet üstelik varını yoğunu yatırıp alıyor, zira tıpkı elan bu fiyatlardan bulamam psikolojisi var. abuk sabuk krediler çekip bilgisayar evet üstelik fotoğraf makinesi düz insanlar görmeye başladık.”

‘Dünya ile teknoloji farkı büyüyor’

İlkin’in altını çizdiği tıpkısı başka laf birlikte Türkiye’den depar özne evet birlikte birtakım modellerini Türkiye’birlikte satışa sunmayan teknoloji şirketleri.

Xiaomi, Sony kadar ayrımlı markalar, bazı cihazlarını ya dahi modellerini, çokça efdal fiyatlardan satmaları takdirinde marka değerlerinin beis görmesinden bulut ettikleri için Türkiye’de satışa çıkarmıyor.

İlkin’e göre bu, Türkiye’de biraz kuşağın dünya ile arasındaki teknoloji farkının artmasına kat açacak:

“Sen, ego, Türkiye’üstelik hareketli insanlar son uygulayım bilimi ile tanışamamış oluyoruz. Apple mesela Eylül’üstelik bakir cihazlarını duyuracak. Dünya seyrinde bitmeme ediyor, biz burada bir kaosun içindeyiz.

“Apple, Xiaomi, Huawei, Sony, Samsung, kâffesi bakir bir şeyler üretiyor, kullanılmamış teknolojilerle geliyor. Dünya demiyor kim, ‘Tıpkısı an ihvan, Türkiye’de kriz var, tığ teknolojik gelişmeleri yavaşlatalım’. Acun bitmeme ederken tığ bir molekül üretemiyoruz. Sıkıntımız bu.”

‘Telefon paketini da zor alıyorum’

Türkiye’deki çoluk çocuk, dünyanın ayrıksı yerlerinde dallı güllü yaşıtları büyüklüğünde dümdüz bire bir şekilde elektronik beyin oyunlarına ve oyun konsollarına ulaşamamaktan şikayetçi.

Bire Bir uğraşı olarak teknolojiye erişimlerinin kısıtlanmış olmasından şikâyetçi gençler, eğitimleri için müstelzim elektronik beyin ve tablet kabilinden cihazlara birlikte ulaşmakta sorumluluk çekiyor.

2020 yılında Oxford Üniversitesi’nin yaptığı benzeri araştırma, videoteyp oyunlarının bellek sağlığı için yararlı olduğunu ve bireyleri elan bahtiyar kıldığını ortaya koydu.

Diğer yandan baziçe sektörü, dünya çapında film ve çalgı aleti sektörlerinin toplamından elan faziletli bir büyüklüğe ulaştı.

Bütün dünyada gençlerin hayatlarının elzem tıpkı unsuru haline dönüşen teknolojinin Türkiye’bile ulaşılması aheste bire bir düzlük haline gelmesi gençlerin yer nazik sorunlarından.

Konya’de yaşayan Serkan*, “Baziçe fiyatları çok arttı, oyun alamıyoruz, tişört ve şort kadar yazlık çul alışverişi yapamıyoruz, tatile gidemiyoruz, telefon paketi dahi alırken üzücü yumruk gidiyor satın desise tuşuna. 19 yaşında birisi için olağandan ağırlık ayrımsız hayat” diye anlatıyor bu durumu.

Elektronik Beyin kullanan çocukların oranı düştü

Hele kim pandemide öğrencilerin yetişek hayatlarına bitmeme edebilmesi için elektronik beyin, tablet ve internete erişimi dirimsel bire bir öneme erişti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine bakarak 2013 yılında tablet, masaüstü evet bile dizüstü bilgisayar kullanan çocukların oranı yüzdelik %60,5 iken bu kopya 2021’üstelik %55,6’evet düştü.

Değme hangi kadar çıkmaz röportajlarında ara sıra vatandaşlar ve çoluk çocuk ortada “Yarar telefonunu” tartışması yaşansa bile bürokratik sebeplerle dahi internete, telefona ve bilgisayara muvasala seçme yaştan adam amacıyla gittikçe ehemmiyet kazanıyor.

Türkiye’bile e-devleti kullanan kişilerin sayısı 60 milyona ulaştı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “e-Kerem kullanıcısı olabilecek 15 yaş üstü rastgele 10 kişiden 9’u sayısal Türkiye’nin kapısını açıyor” dedi.

Ankara’daki aynı darülfünun öğrencisi ise, “Seçme şey haddinden fazla pahalı, elbise da alamıyorum. Telefonuma internet yükleyemiyorum, bu beribenzer çok dağ” diyerek anlatıyor internete erişimde yaşadığı kısıtlamayı.

‘Evdeki monitör eskidi, fakat imkanım bulunmayan’

Enflasyon altında ezilen hemen teknolojik aletler değil, seçme habbe yer anne eşyalarını oluşturan elektrikli aletlerin fiyatlarında de serencam birkaç yıl zarfında çok faziletkâr değişimler yaşandı.

Bugün aynı mutfağın lazım gereksinimleri olabilecek elektrikli aletlerin fiyatlarının yıllar içinde elbet değiştiğini, ayrımlı ant dilimlerindeki mir rakamlarını derleyerek sunan epey.com’dan inceledik.

Sitedeki yeryüzü akla yatkın pahalı eşyalardan yaptığımız derlemeye göre benzeri mutfağı ihdas etmek için bire bir yıl önceki en beş altı 3 bin 94 TL masraf düzenlemek gerekiyordu.

Bugün ise toplamda sunma birkaç 4 bin 785 TL bayılmak gerekiyor.

Diyarbakır’bile hareketli hoca Yakup*, “Kendime ve çocuklarıma seçkin elektronik pırtı matlup durumum yok. Evdeki göstergeç eskidi, yenisini almam gerekiyor fakat imkanım bulunmayan” diyor.

İstanbul’birlikte ruhlu tıpkı iştirakçi ise masraflarından büzmek üzere elektrikli aletleri henüz birkaç kullandığını, ütü, fırın ve klimayı söküp hurdacıya verdiğini anlatıyor.

Adana’birlikte elektronik ticareti yaparken hüsran eden Boran ise bugün yer haddinden fazla besin alışverişi yapmakta zorlandığını anlatıyor. “Yıllardır sokak hayvanlarını besledim, kedilerin maması münteha amma alamıyorum. Markete gidiyorum, biricik başıma aynı insanım, o fiyatları görünce benim moralim bozuluyor” diyor ve ekliyor:

“Bari benim hayatımı kameraya çekseniz dahi milli gelirimiz bereketli diyen insanların gözüne soksanız.”

*İsmi değiştirilmiştir.