AHU SAĞLAM

Nakiyat-İş Genel Başkanı Mürtefi Irade Küçükosmanoğlu, Sanayi ve Uygulayım Bilimi Bakanı Mustafa Varank’ın yılbaşında hususi tıpkısı şirketin motokuryeliğini yapmasına ilgilendiren, “Yıllardan beri, pandemi süreci ile başlayan bu online ısmarlama veren işletmeler yabansı büyüdü ve bu proses içerisinde bu büyümeyi sağlayan motokuryeler oldu. Onlar büyürken motokuryeler canından oldu. Bu konuda sanki ayrımsız maslahat yokmuş üzere senaryolarda düzlük alıyor olmasındaki bire bir duyarlılığı, motokuryelerin yaşamakta oldukları sorunlarının çözümünde bekleriz” dedi. İstanbul’da motokuryelik fail ayrımsız iştirakçi ise “Geçen sene biz Yemeksepeti’nde remiks eylemleri yaparken, haklarımız gasp edilirken, tığ bu haklarımız için savaşım ederken Sayın Icra Vekili’dan hastalık ses çıkmadı” diye tepki gösterdi.

Mustafa Varank, yılbaşında hususi bir şirketin motokuryeliğini yapmıştı. Ankara’nın Altındağ ilçesindeki Itimat ve Yurtlar Kurumu Şerife Abla Kız Mektepli Yurdu’na sipariş götürücü Icra Vekili Varank, “Kurye arkadaşlarımız aşağı kar kış demeden, vatandaşlarımız evlerinde güvenle erinç içre ürünlerini alabilsinler diyerek nazik tıpkı gayretle çalışıyorlar. Onların arada sırada istekleri gündeme geliyor. Farkı firmaların farklı uygulamaları oluyor. Kurye arkadaşlarımız neler yaşıyorlar, biraz onlarla ilişik farkındalık olsun diye niteleyerek yılbaşı akşamını onlarla geçirelim, hatırlarını soralım istedik. Bizim açımızdan birlikte değişik bire bir deneme oldu” diyerek konuşmuştu.

Bakan Varank’ın önde mevrut kurye şirketlerinden birinin motokuryeliğini yapmasını, İstanbul’birlikte motokuryelikle yaşamını kazanan tıpkısı iştirakçi şöyle değerlendirdi:

“ACEP 10 SAATİN ALTINDA ÇALIŞAN VAR MI O DEPODA”

“Sayın Bakan’ın Getir deposunda motokuryeleri konuşma etmesi gayet sunturlu, müspet aynı çizgi. Fakat Sayın Nazır’a deşelemek istediğim biraz soru olacak. Geçen yıl biz Yemeksepeti’nde zam eylemleri yaparken, haklarımız gasp edilirken, tığ bu haklarımız üzere uğraş ederken Sayın Icra Vekili’dan sebep ses çıkmadı? Şahsiyet haklarımızı şüphesiz kanuni garanti altına alacaklar? evet bile müzakere ettiği arkadaşlara şu soruyu sordu mu; ‘Günde kaç saat çalışıyorsunuz?’ Acep 10 saatin altında etkin var mı o depoda? Şunu on paralık sordu mu; ‘Arkadaşlar çoluğunuza çocuğunuza bittabi bakıyorsunuz, kazandığınız mal size yetiyor mu?’

“BİZE TANINAN SÜRE ZARFINDA VERMEMİZ MÜSTELZIM PAKETLERDE CANINI VEREN ARKADAŞLARIMIZIN HESABINI NASIL VERMEYİ DÜŞÜNÜYORLAR”

Kurgulanmış bir biçimde vurguyu adına lütfetmek kolaydır, reklam fayrap etmek kolaydır. Gelip aynı üstelik sahada motokuryelere gerçek anlamda soru sordu mu? Bizim halen daha himmet gelişim kolumuz nakliyat yerine görülmüyor. Bunu hangi antlaşma kanuncu garanti altına almayı düşünüyorlar acaba? Bu kadar muamma sorular varken kalkıp Getir deposunu müzakere etmesi, üstüne pakete çıkması, sunma böylecene ‘soğukmuş’ demesi az buçuk maskara geldi. Belki bizi aynı nebze olsun anlamıştır ama yediğimiz mobbingler ve bildirme önemlisi bize tanınan müddet içinde 15 dakikada, 20 dakikada, muallel saatte vermemiz gereken paketlerde canını veren arkadaşlarımızın hesabını kuşkusuz vermeyi düşünüyorlar? Bunları düşündü mü Getir deposunu konuşma ederken Sayın Nazır?”

“SON ZAMANLARDA ÜNİVERSİTE MEZUNU MOTORSİKLETLİ KURYELER ÇOĞALDI, TEŞVİK AMAÇLI YAPILDIĞINI DÜŞÜNÜYORUM”

Ayrıksı tıpkı motokurye ise ANKA Bilgelik Ajansı’na şu açıklamayı yaptı:

“3,5 yıldır Yemeksepeti/Banabi’dahi çalışıyorum motokurye olarak. Kurulduğumuz günden bu zamana, gelecek değil daha kavrayışsız gitmeye başladık. 2022 yılında bazen eylemler olmuştu. Sendikalaşma sürecine gidiyorduk, olmadı. Şirketimiz gelişim kolunu değişikliği yaptı, hareket kolunu değiştirdi. Emek Bakanlığı’na itirazlarda bulundu, geç yanıt verildi, derken olmadı. Esnaf kurye sistemine elan ciddilik verildi. Esnaf kurye sistemine geçilince elemanlar gözden çıkarıldı.

2023 yılına girmeye dar günler kaldığında halen daha devam ediyor. Kâh arkadaşlarımıza tekâlif sunuluyor; tazminat verilip çıkarılma üzere. Burada şu var; iştirakçi zat balkon gibi gösterip bazen haklarını yöneltmek istemiyorlar. Yılbaşında birlikte Sanayi Bakanı’nın tıpkısı gezintisi reşit, burada kendi tercihidir. İleride patika belgesi olacağı amacıyla, bu işi fora etmek isteyen arkadaşlara bire bir sağlık kapısı açılacak. Yani ülkede akibet zamanlarda üniversite mezunu motosikletli kuryeler çoğaldı. Sanki buna birlikte daha çok motivasyon amaçlı yapıldığını düşünüyorum.”

“MOTOSİKLETLİ KURYELER ADINA EPEY BASKI KOŞULLAR ALTINDA ÇALIŞIYORUZ”

İstanbul’de tüvana bambaşka tıpkısı motokurye de şunları söyledi:

“Ülkemizde, motosikletli kuryeler kendisine beribenzer ağirlik şerait altında çalışıyoruz. Tamam, araba kullanan vatandaşlarımız haddinden fazla muhik. Çok aralara giriyoruz, trafik ışıklarını görmezlikten geliyoruz, kuralları çoğu ahit çiğniyoruz amma hepsi hem bizim hem şirketlerin bizden istediği şerait ve şerait yüzünde oluyor. Bakanımızın dahi buna ilgi kısaltmak amacıyla Getir firması ile yaptığı son paylaşımında umarım herkesin içini tutacak yeri olmuştur.”

“AYNI DUYARLILIĞI, MOTOKURYELERİN YAŞAMAKTA OLDUKLARI SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNDE BEKLERİZ”

Nakliyat-İş Genel Başkanı Ulu Gönül Küçükosmanoğlu de şu değerlendirmeyi yaptı:

“Icra Vekili Varank’ın Getir’in işverenleri ile hazırlamış olduğu aynı senaryo. Bu senaryo, haddizatında Getir’in reklamını özne benzeri senaryo. Getir, serencam dönemlerde, söz gelişi Almanya’nın bildirme büyüğü olan işletmesini de aldı ve Almanya ile bu arada Avrupa’nın bildirme büyüğü oldu. Yıllardan beri, pandemi süreci ile başlayan bu online sipariş veren işletmeler olağanüstü büyüdü ve bu proses içerisinde bu büyümeyi sağlayıcı motokuryeler oldu. Onlar büyürken motokuryeler canından oldu. Pandemi öncesinde yılda 19 motokurye hisse senedi cinayetlerine dönüşen trafik kazalarında yaşamını yitiriyorken pandemi yıllarında, 2021 yılında 200’ü geçti. Motokuryelerin birçok sorunu var. Bunlardan bir tanesi esnaf-kurye modeli. Yani bu sorunları görmezden gelip bu konularda duyarsız olan kâin hükümet, bu konuda sözde ayrımsız maslahat yokmuş kabilinden senaryolarda düzlük alıyor olmasındaki tıpkı duyarlılığı, motokuryelerin yaşamakta oldukları sorunların çözümünde bekleriz. Ama şu asıl kadar bundan ırak. Motokuryeliğin yasal namına kırıcı işlerden sayılması gerekiyor, yapmış oldukları iş itibariyle. İşçi sağlığı ve güvenliği açısından dahi gereken tensikat işlenmiş değil. Bu konuda adım atılmazken ayrımsız yılbaşı gecesi reklam içeren ayrımsız formaliteci alması pespaye akseptans edilebilir bire bir ebat değil. Dediğim kadar, ayrımsız duyarlılığı tığ, motokuryelerin sorunlarına yaklaşımlarında yolmak isteriz.

“BAZI MOTOKURYELER HAFTA TATİLİ YAPMADAN 90 SAATE BÜYÜKLÜĞÜNDE ÇALIŞABİLİYOR”

Esnaf-kurye modeli, vakit kaybetmeden Türkiye’dahi değil, tekmil dünyada çalışanlara dayatılan benzeri mesai ilişkisi. Bu mücahede ilişkisi ile rastgele motokurye ayrı aynı işveren sayılıyor, ayrı bire bir vergi yükümlüsü sayılıyor. Haddizatında o işletmenin ayrımsız işçisi amma yasalı yerine anca sayıldığı üzere da bulunan İş Kanunu ile lokalize olan çalışmanın dışında bazı motokuryeler, henüz aşkın mülk çalmak adına, henüz fazla havale almak namına, hafta tatili yapmadan 90 saate büyüklüğünde çalışabiliyor. Türkiye’deki kâin aksiyon hukuku kurallarına göre birlikte bu kanuncu değil. Esnaf-kurye modeli dünyanın ayrı ayrı ülkelerinde da var. Hollanda’birlikte bu yasaklanmış durumda, Türkiye’dahi bile yasaklanması gerekir. Zira bu pazar, hareket hukukunun dışında, çalışanların haklarını gözetmeyen tamamen işverenlerin henüz çok kar elde etmesini sağlayan bire bir mücahede ilişkisine dönmüş durumda. Yani güvencesiz, kaidesiz… Ayrıca bu ahzüita, hareket cinayetlerine dönüşen trafik kazalarına öğün açım zeminini oluşturuyor. Türkiye’deki bulunan işsizlikten kaynaklı, ayrımlı olarak Trendyol’üstelik, Yemeksepeti’nde, Getir’de, Hepsiburada’üstelik, bu online bakım veren işletmelerde, aralarında atanamayan öğretmenler, faziletli lisans fail öğrenciler, ayrımlı bölümlerden mezun olan çalışanlar da var. Bunlar, işsizlikten bu işi açmak durumda kalıyor. Geçtiğimiz hafta İzmir’dahi bir motokurye, atanamayan ayrımsız toplumsal bilgiler öğretmeni yaşamına akibet verdi.

“ESNAF-KURYE İLİŞKİSİ SENDİKALAŞMANIN UĞRUNDA ÜSTELIK BİR BARIYER”

Bu esnaf-kurye ilişkisi, sendikalaşmanın önünde üstelik aynı engel. Yemeksepeti örgütlenmesinde bize, çokça gücük bir süre içerisinde iştirakçi arkadaş uzuv oldu. İşveren bir hukuksuzluk yaparak hisse senedi kolunu değiştirdi ve bizim 2 bin sunum üyemizin üyeliği düşmüş oldu. Esnaf-kurye dayatması bahis konusu. Bizim önce örgütlenmeye başladığımızda Yemeksepeti’nde esnaf-kurye namevcut denilecek büyüklüğünde azdı amma şu dakika motokuryelerin esnaf-kurye modeline dönüştüğü aynı proses oldu. Getir’da da motokuryelerin ıcığı cıcığı esnaf-kurye namına çalışıyor. Esnaf-kurye adına çalıştığı üzere bir iştirakçi sendikasına unsur olma hakkı bulunmayan.”